سیاست

منطقه خودمختار اویغور سین کیانک در شمال غربی چین واقع است که در مرکز قاره اروپا- آسیا قرار دارد، مساحت این منطقه بیش از 6660000 کیلومتر مربع بوده و بزرگ‌ترین منطقه چین به شمار می رود.
سین کیانک در غرب و شمال با هشت کشور همسایه است و از شرق تا غرب با کشورهای مغولستان، روسیه، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان، افغانستان، پاکستان و هند هم مرز است.
خط مرزی این منطقه از 5400 کیلومتر تجاوز نمی‌کند که یک منطقه دارای طولانی‌ترین خط مرزی و بیشترین بنادر خارجی است.
ملیت اویغور یک ملیت قدیمی (مسلمان) در مناطق شمال غرب چین محسوب می‌شود، جمعیت اویغورها نزدیک به 9 میلیون نفر است که در اکثر منطقه سین کیانک با مرکزیت ارومچی زندگی می‌کنند، منطقه سین کیانک (ترکستان شرقی) در شمال غربی به طور روز افزونی جایگاه خود را به عنوان محور اقتصادی چین به دست می‌آورد که بخشی از این فعالیت‌ها به فرونشاندن قیام‌های استقلال طلبی اویغورها در آن منطقه مربوط می‌شود.
اویغورها اغلب شهرنشین هستند و به بازرگانی و پیشه وری مشغول هستند، پیش از تسلط چین بر این منطقه اویغورها دولت مستقل خود را داشتند و در طول تاریخ چندین بار زمام امور مناطق پیرامون خود در مغولستان و آسیای مرکزی را به دست گرفتند.
اویغورها تاکنون بارها برای استقلال از چین تلاش کرده‌اند که بی‌نتیجه مانده و دولت چین همواره استقلال طلبان را تروریست معرفی کرده است، حکومت مرکزی چین در سرکوب مسلمانان بسیار فعال بوده به طوری که از 938 مدرسه دینی که در سال 1989 فعال بودند، آخرین مدرسه آن در سال 1996 توسط دولت چین تعطیل شده است.
در سال 2005، 37 دانش آموز مسلمان به جرم آموختن اسلام بازداشت شدند و دانشجویان مسلمان به جرم انجام اعمال دینی از دانشگاه‌ها اخراج شدند، شاغلینی که نماز می‌خوانند از کار اخراج و ائمه جماعت 23000 مسجد در این ناحیه مجبورند نام و تعداد نمازگزاران مساجد را به مقامات دولتی گزارش دهند.
هفته گذشته مسلمانان اویغور یک بار دیگر مورد هجوم نیروهای امنیتی و پلیس چین قرار گرفتند که بر اساس گزارشات طی چند روز گذشته چند صد نفر کشته و زخمی شده‌اند.
حمله پلیس به مسلمانان به دنبال درگیری بین اویغورها و گروه‌های قومی چینی هان آغاز شد، رئیس جمهوری چین هوجین تائو که در نشست گروه 8 در ایتالیا شرکت داشت به سبب اهمیت مساله با عجله به پکن بازگشت.
انبوه مردم به خیابان های ارومچی - مرکز منطقه خودمختار سین کیانک ریختند و نیروهای پلیس در مقابله با اعتراضات مردمی از کشته‌ها سپر دفاعی ساختند.
اویغورها در خیابان‌های ارومچی جمع شده بودند تا اعتراضات خود را نسبت به بی تفاوتی مسئولان دولتی در کشتار برادران خود به دست چینی‌های "هان " در شهر گوانگ دانگ، نشان دهند که هدف رگبار مسلسل‌ها قرار گرفتند.
بحران منطقه سین کیانک دارای ریشه‌های قدیمی است، نه تازگی دارد و نه غیرقابل پیش بینی بود، سین کیانک همواره بستر جوشش نارضایتی‌ها در طول تاریخ وقایع گاه و بیگاه از سال 1997- 1990 بوده اما این وقایع هیچگاه به صورت وسیع در مطبوعات محلی و حتی بین‌المللی بازتاب نداشته است.
وقایع اخیر در سین کیانک که دارای ویژگی خاص مردم غیر چینی، مردمی که به زبان چینی هم صحبت نمی کنند، نشانگر شکست سیاست‌های متمرکز و پیچیده رهبران چین در پکن است.
منطقه سین کیانک از نظر چینی‌ها و ترکستان شرقی از نظر ساکنان بومی آن (اویغورها) یکی از پنج منطقه خودمختار چین است، از نظر پکن به لحاظ نظری و عملی به عنوان استانی دوردست، در وضعیت ناآرامی قراردارد.
مرکز سین کیانک شهر ارومچی است که تقریباً 4000 کیلومتر با پکن فاصله دارد و در یک منطقه زمانی متفاوتی واقع شده است، در کنار این مقدار کمی یا حتی هیچ پیوند اجتماعی بین قومی و بین فرهنگی میان اکثریت چینی "هان " و استان سین کیانک نامتناجس و متفاوت بیست میلیون نفری شامل اقلیت های همچون اویغورها، اکثریت 47درصدی را به خود اختصاص داده‌اند که به طور چشمگیری جمعیت آنها(80درصد) نسبت به سال 1941 کاهش یافته است.
بر خلاف این امر، جمعیت "هان‌ها " در مقایسه با سال 1949، 6 درصد افزایش یافته و به 40 درصد در سال 2000 رسیده است، اما با این حال به ادعای مقامات دولتی جمعیت چینی‌ها به علت کاهش زاد و ولد تا سال 2030 به 25 درصد کاهش خواهد یافت.
اما این واقعیت ندارد و جمعیت چینی ها روز بروز در حال افزایش است و این مساله در مرکز نارضایتی مسلمانان اویغور قرار دارد که معتقدند دولت چین به صورت سیستماتیک و قاعده مندی جمعیتشان را کاهش می دهد و آنها را در زمره شهروندان درجه دو در سرزمین خودشان در می آورد، در حالی که چینی ها به صورت انبوه به منطقه سین کیانک هجوم می آورند، اویغورها را مجبور می‌کنند تا به استان‌های دیگر مهاجرت کنند تا عزّت آنها را بشکنند و از رفت و آمد آسان آنها جلوگیری کنند.
بسیاری از آگاهان به مسائل چین بر این باورند که مساله سین کیانک نه به خاطر نمایه مذهبی آن بلکه به خاطر طبیعت سیاست متمرکز دولت چین که در منطقه اعمال می شود رو به وخامت بیشتری می گذارد.
لشکرکشی قوم زدایی چینی کردن به پیشاهنگی یک واحد نظامی دولتی است، از دهه 1950 همواره جنجال برانگیز بوده است، در حالی که منابع رسمی کارهای کشاورزی بسیار بزرگی را در اختیار این نیرو قرار داده است، منتقدان می گویند این ابزاری برای یک تهاجم قوم زدایی و چینی کردن منطقه است.
در سال های اخیر سین کیانک به صورت یک منطقه مهم و کلیدی برای دولت چین ظاهر شده است که امور تجارت نفت و گاز را تسهیل می‌کند، استان سین کیانک نه تنها افتخار چینی ها برای آزمایشات هسته ای زمینی بلکه جایگاه بزرگترین منابع نفتی همچون حوزه نفتی طاهر و پالایشگاه دوشاتری است.
در این استان که پیمانه امنیت انرژی چین پر می شود، در بین تعداد زیادی از پروژه های بزرگ خط لوله 3000 کیلومتری قزاقستان - چین که پیش بینی می‌شود که با مبداء دریای خزر در سال 2011 عملی شود، به سین کیانک می رسد و یک خط لوله مهم صادراتی ساحلی است و سالانه 20 میلیون تن نفت خام دریای خزر را حمل می کند، قرار دارد. بخشی از این خط لوله به نام خط آتاسو- آلاشانکو از سال 2005 عملیاتی شده و نفت خام را از قزاقستان پمپاژ می کند.
منطقه سین کیانک با ویژگی آسیای مرکزی از موقعیت جغرافیایی آن روی نقشه ریشه می گیرد. این منطقه در گذرگاه شش منطقه فرهنگی و جغرافیایی با مرزهای پر خلل و فرج [روسیه، آسیای مرکزی (قرقیزستان و تاجیکستان)، مغولستان، شبه قاره هند (هند، پاکستان و افغانستان)، تبت و چین] واقع شده است.
گروههای قومی سین کیانک مانند اویغورها و قزاق ها در مناطق همجوار با جمهوریهای آسیای مرکزی حضوردارند. اویغورهای سین کیانک دارای روابط حسنه با اویغورهای کشورهای همسایه قزاقستان (185000 نفر) و قرقیزستان (80000 نفر) هستند.
اویغورها همانند اکثریت مسلمان منطقه فرائض دینی خود را بجا می آورند، پس از سپتامبر 2001 و تبلیغات ضد اسلامی از سوی کشورهای غربی، دولت چین از این مساله به نفع خود استفاده کرد و تهاجم گسترده ای را برای فرهنگ زدایی اسلامی به بهانه مبارزه با تروریسم در منطقه آغاز کرده است.
در پی حوادث خونین اخیر در شهر ارومچی با ورود ارتش به منطقه اگر چه به نظر می رسد که این شهر وضعیت عادی پیدا می کند؛ اما به هر حال این مرحله مستلزم دوره طولانی تری برای چین خواهد بود. تلاش برای سرپوش گذاشتن بر روی ملی گرایی "هان " و نادیده گرفتن و بیزاری رو به افزایش اویغورها، راه دشواری را در پیش پای رهبران پکن قرار داده است.
در همین رابطه :
ما و چین؛ آرمان یا مصلحت